Jinekolojik Hastalıklar
Tıbbi olarak jinekolojik olarak adlandırılan kadın hastalıkları, şikayeti yaratan hastalığın temeline inip, şikayeti önleyerek hasta yaşam kalitesi ve ömrünü uzatmak jinekolog doktorunun temel amacıdır.
Jinekoloji (Kadın Hastalıkları)
Tıbbi olarak jinekolojik hastalıklar olarak adlandırılan kadın hastalıkları şikayeti yaratan hastalığın temeline inip hastalığı önleyerek hasta yaşam kalitesi ve ömrünü uzatmak jinekolog doktorunun temel amacıdır. Hastalığın ne kadar süredir var olduğu, hastayı ne kadar etkilediği, ağrıyı neyin artırıp azalttığı, birden fazla problemin araştırılması ve uygulanan tedaviler sorgulanır.Doğum uzmanlığında ise sağlıklı bir gebelik süreci nasıl geçirilir, neler yapılır, nasıl gebeliğe hazırlanılır, karşılaşılabilecek riskler nelerdir gibi sorular gebe kalan yada gebeliğe hazırlanan hastalar için önem taşır ve cevaplanması gerekir.
Jinekolojik Hastalıklar Nelerdir?
Kadınlarda en sık görülen jinekolojik hastalıklar şunlardır;
Rahim hastalıkları (miyomlar, adenomiyosis vs).
Adet ile ilgili sorunlar (adet düzensizliği, aşırı adet vs).
Polikistik yumurtalık hastalığı (PCOS),
Vajinal akıntı,
Miyomlar,
Endometriozis,
Pelvik inflammatuar hastalık yada kasık enfeksiyonu,
Vajinit,
Menopoz,
Cinsel ilişkide ağrı.
Rahim Hastalıkları
Kadın rahmi gebeliğin geliştiği, korunduğu ve zamanı geldiğinde kasılmaları ile fetusun dışarı itilmesinde rol alan üreme organıdır. Alt kesiminde serviks yada Rahim boynu denen yapıyla vajene bağlanır.
Üst bölümünü fundus oluşturur. Bu bölümden 2 taraflı fallop tüpleri yardımıyla yumurtalıklara açılır. Rahim boynundan çok güçlü bağlarla kalça kemiğine tutunur ve dışarı sarkması önlenir. Her 10 kadından 8 inde öne dönük, 2 sinde arkaya dönüktür. Rahmin arkaya dönük olması halk arasında rahmin ters olması olarak bilinen durum hasta için olumsuz bir sonuç yaratmaz.
Rahmin hastalıkları incelendiğinde rahmin doğuştan kaynaklanan, rahim iç duvarı, Rahim dış duvarı yada enfeksiyon kaynaklı, rahimi tutan bağların gevşemesi kaynaklı birçok problem öne çıkmaktadır. Bunları kısaca sıralayacak olursak;
Miyomlar
Adenomiyosis
Endometrit
Rahim içi Polipler
Hematometra
Doğuştan Gelen Rahim Anormallikleri
Endometrial Hiperplazi
Endometrial Kanser
Rahim Sarkomu
Rahim Ağzı Anormallikleri
Rahim Ağzı Kanseri
Yumurtalık Hastalıkları
Miyomlar
Miyomlar rahmin düz kas tümörleridir. Rahimde en sık problem çıkaran unsurlardır. Kanama, bası, ağrı gibi şikayetler ile kendini gösterir. Tedavisi laparaskopik, histereskopik miyom çıkarılması cerrahisidir. Uygulanamıyorsa açık miyom ameliyatı yapılmalıdır.
Adenomiyosis
Rahim duvarında miyom benzeri kitle oluşturur. Miyomdan farkı endometriosis dokusu kaynaklı bir tümördür.
Endometrit
Rahim iç duvarının enfeksiyonudur. Spiral, kürtaj uygulamaları yada doğum sonrası kokulu akıntı ve ateşle kendini gösterir.
Rahim içi Polipler
Rahim içinde büyüyen doku parçaları vajinal kanama yapması ve üzerinde kötü huylu hücre barındırma riski nedeniyle histereskopik olarak çıkarılması önerilir.
Hematometra
Adet kanının dışarı atılamaması sonucu rahmin içinde birikmesi durumudur. Yoğun kasık ağrısı ile ortaya çıkar.
Doğuştan Gelen Rahim Anormallikleri
Bu anormallikler kendi içinde çok farklı gruplara ayrılabilir, farklı olarak isimlendirilebilir. Rahmin çift olması, rahmin perdeli, arkuat rahim denen şekil bozuklukları bunlardan bazılarıdır. Histereskopik ve laparoskopik cerrahi müdahaleler ile normal anatomi sağlanır.
Endometrial Hiperplazi
Rahim kanseri öncülüdür. Düzensiz vajinal kanama yapar. Özellikle atipi taşıyan tipleri yüksek kansere dönüşüm riski taşır. Hastanın yaşına ve hiperplazi tipine göre biopsi takip, hormonlu rahim içi araç yada rahmin alınması seçenekleri uygulanabilir.
Endometrial Kanser
Rahim kanseri olarakta adlandırılan rahmin adet kanamasını yaratan bölümünden kaynaklanan tümörlerdir. Erken tanı ve cerrahi tedavi önem taşır. Evresine göre genişletilmiş rahim, yumurtalık ve çevre lenf nodlarının alındığı cerrahi uygulanır.
Rahim Sarkomu
Rahmin duvarından kaynaklanan tümördür. Cerrahi ve gerekirse ek radyoterapi uygulanır.
Rahim Ağzı Anormallikleri
Rahim ağzının smear ile değerlendirilmesi Rahim ağzı kanserine (serviks kanseri) dönüşebilecek Rahim ağzı anormalliklerinin erken tanı almasına yardımcı olur. HPV, serviks kanserinin en önemli etkeni olduğu için muayenede HPV tiplendirme yapılması önem taşır. Hasta smear ve HPV sonuçlarına göre gerekirse kolposkopi ve biopsi önerilir.
Rahim Ağzı Kanseri
Serviks kanseri önlenebilir bir kanserdir. Düzenli kontrollerini yaptıran bir kadında erken tanı alıp yapılacak konizasyon operasyonu ile kontrol altına alınabilir. Genç yaş hastalarda üreme ve Rahim koruyucu serviks çıkarılması cerrahisi olan trakelektomi yapılabilir. İlerlemiş vakalarda radikal serviks kanseri cerrahisi yapılır. Bir çok patolojik evresi bulunan serviks kanserinde evrelemeye göre yapılacak cerrahi yada radyoterapi işlemine karar verilir. Hasta bilgilendrime amaçlı bu sitede patolojik evreler verilmemiştir.
Yumurtalık Hastalıkları
Sık görülen yumurtalık hastalıklarını inceleyecek olursak yumurtalığın kist ve tümörleri ön planda gelir. Yumurtalığın basit kist hastalıkları ve polikistik yumurtalık sık görülürken, dermoid kist gibi doğuştan gelen yumurtalık tümörleri, çikolata kisti gibi komplike hastalıklar ve yumurtalığın kötü huylu tümörlerine erken tanı konması önem taşır.
Yumurtalık kistleri sıklıkla sessiz kistik kitleler olarak seyreder. Aşırı büyüdüğünde, karın şişliği yarattığında, ağrı yarattığında ve ultrasonda yapılan muayenede tespit edilir. Acil karın ağrısı şikayeti ile doktora başvuru gerektirebilir. Kistin patlaması ve içeriğinin karın içi zarına dökülmesi şiddetli karın ağrısı yaratabilir. Bu kist basit yapıda, çikolata kisti (endometrioma) yada dermoid kist olabilir. Kist içine olan kanama sıklıkla yoğun karın ağrısı ile kendini gösterir.
Nadiren kanama o kadar yoğundur ki kan basıncının düşmesine ve hipovolemik şok denen hayatı tehdit eden duruma dönüşebilir. Torsiyon kistin büyüklüğüne baglı olarak yumurtalık sapının dönmesi ve beslenmesinin bozulmasıdır. Acil bir durumdur. Müdahale edilmez ise yumurtalığın kaybı ile sonuçlanır.
Yumurtalık tümörleri iyi huylu yada kötü huylu olabilir. İyi huylu formları seröz yada müsinöz kistadenom olarak gözlenirken, çok yavaş gelişen ara formları borderline olarak adlandırılır. Kötü huylu formları ise seröz kistadenokarsinom, müsinöz kistadenokarsinom, endometrioid kanser, berrak hücreli kanser seks kord stromal tumor, teratom, disgerminom olarak adlandırılabilir. Erken bulgu olarak iştahsızlık halsizlik, karında sıvı birikimi, kasıklarda kitle, kan Ca125 düzeyi yüksekliği gösterebilir.
Adet İle İlgili Sorunlar
Kadınların adet ile ilgili en sık yaşadığı sorunlar şunlardır;
Adet Düzensizliği
Aşırı Adet Kanaması
Adet Kesilmesi (Amenore)
Ağrılı Adet Görme
Adet Düzensizliği
Ağır geçen adet kanaması, adetler arası kanama, 23 günden sık 35 günden geç gelen kanama, 7 günden uzun süren kanama, ilişki sonrası kanama , adet görmeme, menapoz sonrası adet görme ve ağrılı adet görme adet düzensizliği olarak Kabul edilir.
Aşırı Adet Kanaması
Yoğun adet kanaması yaşayan kadınların çoğunda patolojik bir bulgu saptanmaz. Bunlar Rahim içi dokusu endometriumun hemostaz yani kanamayı durdurma anormalliği yada Rahim içi prostaglandin anormallikleri ile kanamanın durdurulamadığı durumlardır. Çeşitli ilaçlarla kontrol altına alınabilir. %30 oranında kadında kanamanın asıl sebebi Miyomdur.Miyom Rahim içinde yer alan iyi huylu düz kas tümörüdür. %10 oranında kadında Rahim içi doku büyümesinden kaynaklanan Endometrial Polip leretkindir. Kronik pelvik enfeksiyon, yumurtalık tümörleri, endometrial ve servikal kanserler sıklıkla vajinal kanama yaratabilir. Tiroid hastalıkları, von willebrand gibi hemostatik hastalıklar ve antikoagülan tedavi artan adet kanaması yapabilir.
Adet Kesilmesi
Adet kesilmesi 2 gruba ayrılır. 16 yaşına kadar hiç adet görülememesi Primer amenore olarak adlandırılırken, adet gören bayanın 6 aydan uzun süre adetlerinin kesilmesi durumu ise sekonder amenore olarak adlandırılır. Primer amenorenin en sık görüldüğü durum gecikmiş püberte yani ergenliktir. Rahim ağzı darlık, kızlık zarı kapalılığı yada vajende perde nedeniyle de adet görülememe durumları mevcuttur. Sekonder amenorenin sebebi ise üreme çağında gebelik ihtimali, polikistik yumurtalık sendromu, hiperprolaktinemi yada erken menapoz olabilir.
Ağrılı Adet Görme
Üreme çağının giren kadında adetlerin ağrılı olarak başlamasına Primer dismenore, ilerleyen yaşla birlikte normal ağrısız adetlerin ağrılı hale dönüşmesine sekonder dismenore denir. Primer dismenore endometrium yani rahim içi artan prostaglandin seviyesine bağlı Rahim kasılmaları ve rahmin kanlanmasının azalması ile ilişkilidir. Sekonder dismenore sıklıkla kasık bölgesi problemleri ile ilişkilidir. En sık sebebi miyomlar, adenomiyozis, endometriozis yada çikolata kisti hastalığı, kasık enfeksiyonu yada yumurtalık kist ve tümörleridir.
